In de Drentse legenden rond de hunebedden worden Witte wieven vaak beschreven als bovennatuurlijke vrouwelijke wezens, met een mix van mystieke en soms sinistere eigenschappen. Ze worden in de volksverhalen van Drenthe en andere delen van Oost-Nederland geassocieerd met nevel, mist, en oude, heilige plaatsen zoals hunebedden, grafheuvels en moerassen. Volgens de overlevering waren witte wieven niet eenduidig spoken, sjamanen, of genezeressen, maar een combinatie van deze elementen, afhankelijk van het verhaal en de verteller.

Hunebedden, de prehistorische megalithische graven in Drenthe, worden in de folklore vaak gezien als toegangspoorten tot een andere wereld of als rustplaatsen van geesten. Witte wieven zouden volgens de legenden rond deze hunebedden zweven, vooral in de schemering of bij mistig weer. Ze werden beschouwd als geesten van overleden vrouwen, mogelijk voorouders of priesteressen uit de tijd van de hunebedbouwers, die nog altijd waakten over deze heilige plaatsen. In sommige verhalen werden ze gezien als beschermsters van de hunebedden, maar ze konden ook wraakzuchtig zijn als hun rust werd verstoord.

De aard van de witte wieven varieert in de verhalen:

• Spoken of geesten: In veel legenden zijn witte wieven de zielen van overleden vrouwen, soms met een connectie met hekserij of magie. Ze konden zowel goedaardig als kwaadaardig zijn. Sommige verhalen waarschuwen dat witte wieven mensen konden verleiden of misleiden, bijvoorbeeld door ze in de mist te laten verdwalen.
• Sjamanen of priesteressen: In sommige interpretaties worden witte wieven gezien als restanten van een oudere, pre-christelijke spirituele traditie. Ze zouden sjamanistische of priesterlijke rollen hebben vervuld, met kennis van natuur, genezing en rituelen. Hun associatie met hunebedden versterkt dit idee, omdat deze plekken mogelijk gebruikt werden voor spirituele ceremonies.
• Genezeressen en vroedvrouwen: Oudere verhalen uit Drenthe en omstreken beschrijven witte wieven soms als wijze vrouwen die kruidenkennis hadden en mensen genazen of hielpen bij bevallingen. Dit sluit aan bij de historische rol van kruidenvrouwen of vroedvrouwen in dorpsgemeenschappen. Na de kerstening werden deze vrouwen soms als heksen of geesten gezien, wat hun legende een duister randje gaf.

Volgens de mondelinge overlevering van oudere generaties in Drenthe waren witte wieven vaak behulpzaam, maar ook gevreesd. Ze konden bijvoorbeeld een zieke genezen of een bevalling begeleiden, maar alleen als ze met respect werden behandeld. Als iemand hun domein (zoals een hunebed) schond, konden ze wraak nemen door pech te brengen of iemand te laten verdwalen. Verhalen vertellen ook dat witte wieven soms verschenen als mooie vrouwen in witte gewaden, maar ook als angstaanjagende gestalten in de mist.

De legenden rond witte wieven weerspiegelen een mix van pre-christelijke spiritualiteit, angst voor het onbekende, en respect voor de natuur en oude tradities. Hunebedden, als zichtbare overblijfselen van een ver verleden, versterkten deze verhalen door hun mystieke uitstraling. De witte wieven symboliseren de connectie met het verleden, de natuur en het bovennatuurlijke, en hun verhalen worden nog steeds verteld in Drenthe, vaak als sprookjesachtige waarschuwingen of als ode aan de lokale historie.